Inleiding
Tijdens mijn werkzaamheden als fysiotherapeut behandel ik een grote variëteit aan elleboogklachten. Een van de meest voorkomende is de epicondylitis lateralis humeri (ELH) met een prevalentie van 1-3% in de algemene bevolking (1). Ondanks het feit dat deze aandoening veel voorkomt is er nog weinig uniformiteit in de behandeling ervan. In deze blog probeer ik een leidraad te geven voor het herkennen, onderzoeken en behandelen van ELH.
Signs en symptoms
ELH (in de volksmond bekend als tenniselleboog) wordt gekenmerkt door pijn aan de buitenzijde van de elleboog (op of nabij de laterale epicondyl), die kan uitstralen naar de onderarm en pols. De musculus extensor carpi radialis brevis en de musculus extensor digitorum zijn hierbij het vaakst betrokken. De pijn wordt uitgelokt door activiteiten waarbij de hand en pols herhaaldelijk worden gebruikt, zoals grijpen, tillen, of het draaien van de pols. Patiënten kunnen ook een afname van knijpkracht en functionele beperkingen rapporteren, zoals moeilijkheden bij het vasthouden van een kopje of het dragen van een boodschappentas.
Hoewel de naam van de aandoening een associatie met sporten doet vermoeden, is werkgerelateerde belasting een van de belangrijkste risicofactoren, vooral bij beroepen waarbij herhaalde (te) zware pols- en handbewegingen vereist zijn (2).
Het natuurlijke beloop van epicondylitis lateralis is meestal gunstig. Ongeveer 90% van de patiënten hersteld binnen een jaar (1).
Diagnostiek
Het is belangrijk om te weten dat laterale elleboogpijn niet altijd veroorzaakt wordt door een ELH. Collega Dave Heijblok schreef hierover in een eerdere blog (Wat als het geen tenniselleboog is? – Elleboog Netwerk Nederland). Het stellen van een accurate diagnose is daarom erg belangrijk bij het bepalen van de meest adequate behandeling.
Het diagnosticeren en classificeren van ELH gebeurd hoofdzakelijk op basis van een uitgebreide anamnese, aangevuld met lichamelijk onderzoek. Hierbij wordt de mobiliteit van de schouder, elleboog en pols beoordeeld en gebruik gemaakt van palpatie rondom de laterale epicondyl. Ook specifieke testen (Cozen test, Maudsley test, Mills test, (pijnvrije) knijpkracht test) kunnen worden ingezet. Vergeet niet de cervicale en thoracale wervelkolom te screenen voor eventuele betrokkenheid bij het klachtenbeeld vanuit de kinetische keten (2).
Het gebruik van specifieke vragenlijsten (PRTEE, (Quick) DASH, PSFS, NPRS) kan helpen bij het classificeren van de ernst en de mate van weefsel irritatie rondom de elleboog. Dit kan richting geven aan de te kiezen behandelmethoden. Ook kunnen deze vragenlijsten en de (pijnvrije) knijpkracht test worden gebruikt voor het tussentijds evalueren van de behandeling en het in kaart brengen van de progressie (2)
Behandeling
Er worden in de literatuur veel verschillen behandeltechnieken beschreven voor het behandelen van ELH. Het is altijd goed om kritisch te kijken naar de evidentie voor deze behandelingen.
De behandeling van ELH is in eerste instantie altijd conservatief. Zoals eerder benoemd kunnen classificaties helpen bij het maken van een behandeling op maat voor je cliënt (2). Bij zeer acute klachten met veel pijn en beperkingen zal de behandeling in eerste instantie gericht zijn op pijnvermindering, door het geven van adviezen met betrekking tot bewegen en reduceren van de belasting. In deze fase kan ook gebruik gemaakt worden van pijnmedicatie (1) en eventueel tape constructies. Rigide tape technieken kunnen worden gebruikt om de belasting op het laterale pees-spier complex van de onderarm te verminderen. Terwijl meer elastische tape technieken (bijvoorbeeld kinesiotape) pijnreductie vooroorzaken door huidstimulatie, dat een positieve invloed heeft op pijn mechanismen en proprioceptieve input (3,4)
Naarmate de actualiteit van de klachten afneemt (subacute en chronische klachten) zal de behandeling gericht zijn op het verbeteren van de belastbaarheid van de pols extensoren door middel van oefentherapie (isometrisch, concentrisch en/of excentrisch) voor de gehele kinetische keten (2). Daarnaast is er enig wetenschappelijk bewijs, dat voorwaardenscheppend hierbij ook lokale manuele technieken (Mulligan technieken, mobilisaties en Mill’s manipulaties) of myofasciale technieken (dry needling) kunnen worden ingezet (5,6).
Chirurgische interventie wordt alleen overwogen wanneer er na minimaal 6 maanden intensieve conservatieve behandeling geen afname van klachten is.
Take home message
Epicondylitis lateralis humeri is een veelvoorkomende en vaak invaliderende aandoening die echter in de meeste gevallen goed reageert op een conservatieve behandeling. Ondanks het feit dat er vele verschillende conservatieve behandelinterventies beschreven worden is de meeste evidentie aanwezig voor fysieke belastingreductie en oefentherapie. Indien er na een langdurige conservatieve aanpak geen klachtenreductie is, kan een chirurgische interventie overwogen worden.
Nitzan Hadash
Fysiotherapeut
Manueel therapeut, Msc
Bewegingswetenschapper, Msc
- NHG richtlijn Epicondylitis
- Lucado, A.M. et al., (2022). Lateral Elbow Pain and Muscle Function Impairments . J Orthop Sports Phys Ther, 52(12), CPG1-CPG11.
- Zhong, Y et al., (2020). Kinesiotape reduces pain in patients with lateral epicondylitis: a meta-analysis of randomized controlled trials. Int J Surg (Lond Eng), 76:190-199.
- Bisset L. et al., (2005). A systematic review and meta-analysis of clinical trials on physical interventions for lateral epicondylalgia. Br J Sports Med, 39:411-422.
- Lucado A.M. et al., (2019). Do joint mobilizations assist in the recovery of lateral elbow tendinopathy? A systematic review and meta-analysis. J Hand Ther, 32:262-276.
- Uygur, E et al., (2021). The use of dry needling vs. corticosteroid injection to treat lateral epicondylitis: a prospective, randomized, controlled study. J Shoulder Elb Surg, 30:134-139.